Soms is het makkelijk om de narcist in de kamer te herkennen. Zij zijn degenen die de menigte bewerken, luidkeels fantastische verhalen vertellen die een gevoel van belangrijkheid en prestatie overbrengen, zodat ze zich bewonderd kunnen voelen. Iemand die zich zo gedraagt heeft de neiging een duidelijk signaal af te geven aan de mensen om hem heen dat hij niet benaderbaar of meelevend is.
Kunnen er andere mensen in de kamer zijn met diezelfde overdreven motivaties voor bewondering en belangrijkheid, maar die moeilijker te identificeren zijn? Ja, in feite kan er iemand in je omgeving zijn die een narcist is, maar zich op minder voor de hand liggende manieren laat zien.
Wat zijn narcistische trekken?
Veel voorkomende narcistische trekken zijn een sterk gevoel van eigenwaarde, fantasieën over roem of glorie, overdrijven van eigen capaciteiten, hunkeren naar bewondering, anderen uitbuiten, en een gebrek aan empathie.
Dit artikel bespreekt hoe je de tekenen van heimelijk narcisme kunt herkennen en enkele van de factoren die dit gedrag veroorzaken. Ook wordt besproken wat je kunt doen om jezelf te beschermen als iemand die je kent een verkapte narcist is.
Wat is narcisme?
Het woord narcist is een term die regelmatig wordt gebruikt in informele discussies om iedereen te beschrijven die een beetje met zichzelf bezig lijkt. In termen van klinische geestelijke gezondheid moet iemand echter aan specifieke criteria voldoen om gediagnosticeerd te worden met een narcistische persoonlijkheidsstoornis.
In het algemeen zijn mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis gepreoccupeerd met hun eigen succes en hebben ze een groot gevoel van eigenbelang dat hun besluitvorming en interacties beïnvloedt.
Narcisten vinden het moeilijk om een band met anderen op te bouwen of te onderhouden vanwege hun manipulatieve neigingen en gebrek aan empathie. Ze voelen zich vaak gerechtigd en hebben een gebrek aan medeleven, maar hunkeren toch naar aandacht en bewondering.
Mocht je boeken willen lezen over narcisme hebben wij er een paar hier besproken.
Hieronder volgen enkele elementen van narcisme:
- Het hebben van een gevoel van zelfbelangrijkheid of grandioosheid
- Fantasieën hebben over invloedrijk, beroemd of belangrijk zijn
- Overdrijven van hun capaciteiten, talenten en prestaties
- Hunkeren naar bewondering en erkenning
- Gepreoccupeerd zijn met schoonheid, liefde, macht of succes
- Een overdreven gevoel hebben uniek te zijn
- Geloven dat de wereld hen iets verschuldigd is
- Anderen uitbuiten om te krijgen wat ze willen (ongeacht de gevolgen voor anderen)
- Geen empathie hebben voor anderen
Wat is een verborgen narcist?
In de psychologie kan gedrag beschreven worden als openlijk of verborgen. Openlijke gedragingen zijn gedragingen die gemakkelijk door anderen kunnen worden waargenomen, zoals die van de traditionele narcist die eerder is beschreven. Heimelijk gedrag daarentegen is subtieler en minder opvallend voor anderen.
Een heimelijke narcist is iemand die hunkert naar bewondering en belangrijkheid en die geen empathie heeft voor anderen, maar zich op een andere manier kan gedragen dan een openlijke narcist.
Als je naar het gedrag van narcisten kijkt, is het misschien moeilijk voor te stellen hoe iemand een narcist kan zijn en toch geremd kan zijn in zijn benadering en gedrag. Een heimelijke narcist kan naar buiten toe bescheiden of teruggetrokken zijn in zijn benadering, maar de einddoelen zijn hetzelfde.1
Dit kan bijvoorbeeld worden beschreven als luisteren naar je favoriete liedje op een hoog volume, vergeleken met luisteren naar datzelfde liedje op een laag volume. Het liedje zelf is niet veranderd, alleen het volume waarop je luistert.
Oorzaken van verborgen narcisme
De exacte oorzaken van heimelijk narcisme worden niet helemaal begrepen, maar het is waarschijnlijk dat een aantal factoren bijdragen. Deskundigen suggereren dat narcistische persoonlijkheidsstoornis is gekoppeld aan factoren zoals:
- Genetica
- Misbruik en trauma’s in de kindertijd
- Opvoeding en relaties met verzorgers
Trauma als oorzaak
Narcistische trekken kunnen een oorzaak en een gevolg van traumatisering zijn. Het hebben van een narcistische ouder of partner kan verschillende problemen veroorzaken en moet in sommige gevallen worden beschouwd als een vorm van emotionele mishandeling. De ontwikkeling van narcistische trekken is in veel gevallen een gevolg van verwaarlozing of overmatige waardering. In sommige gevallen ontstaat deze pathologische zelfstructuur onder kinderlijke omstandigheden van onvoldoende warmte, goedkeuring en overdreven idealisering, waarbij de ouders het kind niet zien of aanvaarden zoals het is. In sommige gevallen behandelen ouders het kind als een “soldaatje” dat leert te handelen zoals van hem verwacht wordt, maar is er geen ruimte voor de ontwikkeling van een gezonde en volledige persoonlijkheidsstructuur.
In zeer ongestructureerde omgevingen, gekenmerkt door ernstige verwaarlozing en misbruik, kunnen narcistische trekken niet alleen aanwezig zijn bij de meest misbruikende figuren, maar ook bij de niet-misbruikende ouders of een van de posttraumatische gevolgen zijn bij volwassen overlevenden. Nadenken over deze aspecten kan ons een meer omvattend beeld geven over traumatiserende omgevingen en de psychologische gevolgen van trauma.Uit één onderzoek is gebleken dat mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis vaker zijn opgegroeid met ouders die sterk gericht waren op status en prestaties. Omdat ze vaak het gevoel kregen dat ze superieur waren aan andere kinderen, kan het geloof dat ze speciaal en waardevoller zijn dan anderen tot in de volwassenheid blijven bestaan.
Het is echter niet duidelijk waarom narcistisch gedrag soms verborgen in plaats van openlijke manieren wordt vertoond.
Het werken met een trauma-ondersteunde professionele psycholoog of therapeut is van cruciaal belang om uit dit patroon te breken. Het is mogelijk om de manier waarop je jezelf ziet te veranderen en om positief gedrag te creëren dat je in staat stelt om uit deze destructieve relatiecycli te breken. Wanneer jij jezelf herkent in dit artikel is het van belang on hulp te zoeken, om zo te zorgen dat je gezonde relaties, en een gelukkig leven kunt opbouwen.
