Postnatale depressie

Bij een postnatale depressie voel je je depressief na de geboorte van je kind. Veel jonge moeders hebben last van stemmingswisselingen na de bevalling. Bij maar liefst 50 tot 80 procent van de moeders komen stemmingswisselingen voor na de geboorte van hun kindje. Ze hebben last van klachten als nervositeit, gespannenheid, prikkelbaarheid en spontane huilbuien, zeker in de derde tot de tiende dag na de bevalling. Dit komt door de hormonale veranderingen na de bevalling.

Bij de meeste moeders gaan de klachten vanzelf weer over. Bij een deel van hen, namelijk 10 tot 20 procent, is dit niet het geval. Bij hen houden de klachten als stemmingswisselingen, nervositeit, gespannenheid, prikkelbaarheid en spontane huilbuien maandenlang aan. Dit wordt ook wel een postnatale depressie genoemd.

Op deze pagina lees je meer over de postnatale depressie. Zo lees je niet alleen wat een postnatale depressie precies is, maar ook wat de oorzaken zijn van deze depressie, hoe je een postnatale depressie herkent en wat je hiertegen kunt doen.

Wat is een postnatale depressie?

Een postnatale depressie wordt ook wel een postpartum depressie genoemd. Bij een postnatale depressie voel je je depressief na de geboorte van je kindje. Je hebt niet zomaar de bekende babyblues, maar voelt je maandenlang erg somber. Er zijn zelfs vrouwen die zich pas na een jaar weer goed voelen.

Ongeveer 10 tot 20 procent van de jonge moeders in Nederland ontwikkelt een postnatale depressie. Dit is een vrij hoog percentage, maar toch heerst er een taboe op deze vorm van depressie. Dit komt omdat veel vrouwen met een postnatale depressie zich schamen. Ze willen wel dankbaar zijn voor hun gezin, maar ze voelen zich vooral somber. Dit sombere gevoel delen ze liever niet met anderen, uit angst om veroordeeld te worden.

Een postnatale depressie vs. de babyblues

Veel mensen verwarren de postnatale depressie met de babyblues. Toch zijn de babyblues heel anders. Heb je de babyblues na de geboorte van je kindje, dan voel je je enkele dagen erg somber. Dit heeft niets te maken met een depressie, maar simpelweg met een hormoondaling. Als je net bevallen bent, dalen je hormonen namelijk weer tot hun normale waarde. Dit heeft effect op je stemming. Door de hormoondaling voel je je nerveus, gespannen, geprikkeld en somber. Gelukkig gaat dit na een tijdje weer over. Na enkele dagen voel je je vaak weer goed.

Bij een postnatale depressie zijn de klachten wat minder onschuldig. Ten eerste duren de klachten in dit geval niet enkele dagen, maar enkele weken, maanden of in sommige gevallen zelfs een jaar. Daar komt nog bij dat je bij een postnatale depressie echt depressief bent. Je hebt geen stemmingswisselingen door een hormoondaling, maar zit langere tijd niet lekker in je vel. Je voelt je zo somber, dat je eigenlijk helemaal niet kan genieten van je kindje.

Ongeveer 50 tot 80 procent van de vrouwen heeft na de bevalling last van de babyblues. Ongeveer 10 tot 20 procent van de vrouwen krijgt na de bevalling te maken met een postnatale depressie. De postnatale depressie komt dan ook veel minder voor dan de babyblues.

De oorzaak van een postnatale depressie

Het is belangrijk om te weten dat een postnatale depressie niet alleen kan ontstaan na de geboorte. Ook als je een miskraam hebt gehad, abortus hebt gepleegd of een kind hebt geadopteerd, kun je te maken krijgen met een postnatale depressie.

Er is geen exacte oorzaak gevonden voor het ontstaan van een postnatale depressie. Experts denken dat meerdere factoren een rol spelen bij het ontstaan. Deze factoren worden ook wel risicofactoren genoemd. Hieronder worden de risicofactoren van een postnatale depressie kort beschreven.

Risicofactoren voor een postnatale depressie

We onderscheiden drie groepen risicofactoren voor de postnatale depressie. Het gaat om lichamelijke factoren, psychische factoren en sociale factoren. De meeste vrouwen die deze vorm van depressie ontwikkelen, hebben te maken met meerdere risicofactoren. Zij hebben bijvoorbeeld een lichamelijke risicofactor, die versterkt wordt door een psychische risicofactor en/of een sociale risicofactor. Hierdoor kan er een postnatale depressie ontstaan.

Lichamelijke factoren

Er zijn drie lichamelijke factoren die invloed hebben op het ontstaan van een postnatale depressie. Het gaat om de volgende factoren:

Hormonen. Door schommelingen in je hormoonhuishouding kun je depressieve gevoelens ontwikkelen.
Schildklierproblemen. Door veranderingen in je schildklierfunctie kun je ook een depressie krijgen.
Een tekort aan vitaminen en mineralen. Vitaminen en mineralen zorgen ervoor dat je lichaam en je geest goed blijven werken. Door een tekort aan vitaminen en mineralen kun je diverse klachten krijgen, waaronder depressieve gevoelens.

Psychische factoren

Naast lichamelijk factoren, zijn er ook psychische factoren bij een postnatale depressie. Het gaat om de volgende factoren:

Je karakter. Stel je hoge eisen aan jezelf, pieker je veel en vind je de mening van andere mensen erg belangrijk, dan heb je een grotere kans om een postnatale depressie te krijgen.
Psychische effecten van de zwangerschap. Na de zwangerschap voel je je psychisch vaak wat minder stabiel. Kun je hier niet goed mee omgaan en/of krijg je onvoldoende steun van je omgeving? Dan kun je depressief worden.
Een moeilijke zwangerschap. Veel vrouwen hebben hoge verwachtingen van de zwangerschap. Deze verwachtingen komen echter niet altijd uit, bijvoorbeeld door een moeilijke zwangerschap. Met een moeilijke zwangerschap heb je meer kans om deze depressie te ontwikkelen.
Te hoge verwachtingen van het moederschap. Heb je hoge verwachtingen van het moederschap en vallen deze tegen? Dan kun je ook een postnatale depressie ontwikkelen.

Sociale factoren

Tot slot hebben ook sociale factoren invloed op het ontstaan van een postnatale depressie. We onderscheiden de volgende factoren:

Ingrijpende gebeurtenissen. Diverse ingrijpende gebeurtenissen, zoals de bevalling, een miskraam, een abortus, een scheiding of het verlies van een naaste, kunnen je stemming beïnvloeden. Zeker als er sprake is van meerdere ingrijpende gebeurtenissen, kan het allemaal te veel worden en kun je een postnatale depressie ontwikkelen.
De ideale vrouw willen zijn. De maatschappij verwacht veel van je. Je moet de ideale vrouw zijn voor je partner, maar ook een goede moeder zijn voor de kinderen. Je wil graag aan deze verwachtingen voldoen. Lukt dit niet, dan kun je hier depressief van worden.
Stress. Door stress kun je ook een postnatale depressie ontwikkelen. Zeker als je vaak stress ervaart, bijvoorbeeld door je werk of door je relatie met je partner, heb je een grotere kans om dit te ontwikkelen.

De symptomen van een postnatale depressie

Het is erg belangrijk om de symptomen van een postnatale depressie te herkennen. Herken je de symptomen, dan kun je namelijk sneller ingrijpen als er inderdaad sprake is van een postnatale depressie. En hoe sneller je ingrijpt, des te sneller je behandeld kan worden en je weer goed en gelukkig kunt voelen. Ben je onlangs bevallen en voel je je al langere tijd somber? Dan is het zeker goed om je eens te verdiepen in de symptomen.

Een postnatale depressie lijkt op een normale depressie. De symptomen van een postnatale depressie zijn namelijk bijna hetzelfde. Het gaat om de volgende symptomen:

Een sombere stemming.
Veel huilen.
Een dood, leeg gevoel van binnen.
Een verstoring van het dag/nacht ritme.
Vermoeidheid.
Weinig eetlust of juist heel veel eetlust.
Geen interesse in de baby. Je kunt zelfs afkeer voor je baby voelen. Andere moeders voelen zich juist overbezorgd door hun postnatale depressie.
Slapeloosheid of juist heel veel willen slapen.
Prikkelbaarheid.
Een gevoel van machteloosheid.
Paniekaanvallen.
Veel piekeren.
Weinig zelfvertrouwen.

Sommige symptomen zijn normaal voor een kersverse moeder. Denk hierbij aan een verstoring van het dag/nacht ritme en vermoeidheid. Echter, zijn deze symptomen langdurig aanwezig of nemen ze extreme vormen aan? Dan is er mogelijk meer aan de hand. Hetzelfde geldt bij overbezorgdheid. Veel jonge moeders zijn overbezorgd, maar bij sommige vrouwen neemt de overbezorgdheid extreme vormen aan. Deze vrouwen hebben mogelijk te maken met een postnatale depressie.

De postpartum psychose

Een postpartum psychose wordt ook wel een kraambedpsychose genoemd. Vrouwen die een deze vorm van een psychose hebben, krijgen last van waanbeelden. Ze verliezen alle contact met de werkelijkheid. Een postpartum psychose ontstaat doorgaans binnen vier weken na de bevalling. Gelukkig komt de kraambedpsychose niet vaak voor, namelijk bij ongeveer 1 op de 1000 jonge moeders.

Een jonge moeder met postpartum psychose kan allerlei waanbeelden hebben. Ze kan bijvoorbeeld denken dat het kind niet van haar is of ziet voor zich hoe ze het kind van de commode laat vallen. Herken jij de kenmerken van een postpartum psychose bij jezelf of bij iemand in je omgeving? Schakel dan direct professionele hulp in. Het is belangrijk om direct in te grijpen bij een postpartum psychose.

De gevolgen van een postnatale depressie

Een onbehandelde postnatale depressie kan veel gevolgen hebben. Niet alleen voor de moeder, maar ook voor het kind. Voor de moeder heeft een postnatale depressie voornamelijk gevolgen voor haar stemming. Een onbehandelde postnatale depressie kan namelijk lang aanhouden en dit betekent dat de moeder zich langere tijd, soms zelfs een jaar lang, somber voelt.

Bovendien heeft een onbehandelde postnatale depressie gevolgen voor de hechting tussen moeder en kind. Veel moeders hebben in dit geval namelijk geen interesse in de baby. Daarom zijn ze niet veel met het kind bezig na de geboorte. Duurt dit enkele weken, dan heeft dit geen gevolgen voor de hechting tussen moeder en kind. Duurt dit enkele maanden of zelfs een jaar? Dan kan dit wel gevolgen hebben voor de hechting.

Tot slot heeft een onbehandelde postnatale depressie gevolgen voor het kind. Uit diverse onderzoeken is gebleken dat jonge baby’s van depressieve moeders minder oogcontact maken. Bovendien tonen ze minder positieve gezichtsuitdrukkingen dan andere baby’s, brabbelen ze minder en zijn ze vaker boos. Als ze wat ouder zijn, hebben de kinderen vaak een minder grote woordenschat. De kinderen van moeders die een postnatale depressie hebben gehad, kunnen zelfs gedragsproblemen hebben als ze ouder zijn. Denk hierbij aan hyperactiviteit en concentratieproblemen.

Het is erg belangrijk om een postnatale depressie snel te herkennen en te behandelen. Bovenstaande gevolgen komen namelijk vooral voor bij moeders die hun depressie niet herkennen en niet laten behandelen, waardoor ze hier langere tijd mee rondlopen.

Wanneer naar de dokter?

Zoals al eerder vermeld, heeft 50 tot 80 procent van de jonge moeders last van de babyblues. Voel je je somber na de bevalling, dan is de kans groot dat je met de bekende babyblues te maken hebt. Je hoeft dan ook niet direct naar de dokter te gaan als je je wat neerslachtig voelt na de geboorte van je kindje.

Wel is het verstandig om een arts te raadplegen als je stemmingswisselingen langer dan twee weken aanhouden. Ook is het raadzaam om bij de huisarts langs te gaan als je klachten steeds erger worden. Bij de babyblues moet je je langzaamaan beter voelen, bij een postnatale depressie worden de klachten juist erger. Het verergeren van je klachten kan dan ook duiden op een postnatale depressie.

Verder is het verstandig om de dokter te bellen als de klachten die je ervaart het moeilijk maken om voor je baby te zorgen of andere alledaagse taken uit te voeren. En krijg je gedachten over beschadiging van jezelf of je baby? Dan is het zeker een must om op de korte termijn bij je huisarts langs te gaan. Ook dit duidt namelijk op een postnatale depressie en deze depressie moet zo snel mogelijk behandeld worden.

De behandeling van een postnatale depressie

Ga je met jouw klachten naar de dokter, dan word je uitvoerig onderzocht. Blijkt uit diverse onderzoeken dat je inderdaad een postnatale depressie hebt? Dan probeert de arts eerst een lichamelijke oorzaak te vinden. Heeft jouw postnatale depressie een lichamelijke oorzaak, dan kun je de klachten namelijk bestrijden met de juiste medicatie.

Heeft een postnatale depressie geen lichamelijke oorzaak, dan kan de arts je antidepressiva voorschrijven. Antidepressiva werken in op de stoffen in de hersenen die verantwoordelijk zijn voor het bepalen van je stemmingen. Door antidepressiva te slikken, voel je je minder somber. Wel kan het enkele weken duren voor de antidepressiva beginnen te werken. De meeste vrouwen gebruiken in dit geval vier tot zes maanden antidepressiva. Hoe lang jij antidepressiva moet slikken, overleg je met je arts. Je arts houdt jouw stemmingen goed in de gaten en bepaalt op basis van je voortgang hoe je behandeling eruit moet zien en hoe lang deze moet duren.

Gebruik antidepressiva altijd in overleg en onder controle van een arts. Antidepressiva kunnen namelijk vervelende bijwerkingen hebben en deze moeten goed gemonitord worden. Bovendien mag je bij sommige antidepressiva geen borstvoeding meer geven. Je arts kan je hier meer over vertellen.

Wat kun je zelf doen?

Denk je dat je last hebt van een postnatale depressie? Dan geven wij je graag enkele tips om op de juiste manier te handelen.

Trek aan de bel

Als je denkt dat je een postnatale depressie hebt, is het erg belangrijk om aan de bel te trekken. Dit doe je door iemand in vertrouwen te nemen en over je situatie te praten. Dit kan je partner zijn, maar ook een vriend(in), de verloskundige of je huisarts.

Doe de klachten in ieder geval niet af als ‘normaal’. Iedere vrouw voelt zich wel eens somber tijdens en na de zwangerschap, maar extreme somberheid is niet normaal. Het is dan ook belangrijk om aan de bel te trekken als je extreme en/of langdurige somberheid ervaart. Hoe sneller je aan de bel trekt, des te sneller je geholpen kunt worden. En hoe sneller je geholpen kunt worden, des te sneller je weer lekker in je vel zit.

Vraag en accepteer hulp

Iedere jonge moeder kan wel wat hulp gebruiken met de zorg voor haar kindje. Heb je een postnatale depressie, dan heb je zeker hulp nodig met de zorg voor de kleine. Wees niet bang om deze hulp te vragen, bijvoorbeeld aan je partner, je moeder, je beste vriendin of de buurvrouw. En als er hulp wordt aangeboden, is het belangrijk deze hulp te accepteren. Dit is geen teken van zwakte, maar juist erg sterk.

Laat je partner de nachtvoeding doen

Veel vrouwen met een postnatale depressie voelen zich extreem vermoeid. Niet alleen omdat ze ’s nachts regelmatig uit bed moeten voor de nachtvoeding, maar ook door hun langdurige gevoel van somberheid.

Heb je een postnatale depressie, dan is het goed om je partner de nachtvoeding een aantal nachten te laten doen. In deze nachten kun jij zo veel mogelijk doorslapen: je hoeft er in ieder geval niet uit om de kleine te voeden. Slaap je enkele nachten wat beter, dan zit je sneller weer lekker in je vel.

Wees niet bang om fouten te maken

Veel jonge moeders vinden het eng om fouten te maken. Dit is logisch, maar het is goed om te weten dat je het moederschap juist met vallen en opstaan leert. Moeders met wat oudere kinderen zullen dit beamen, ook zij hebben fouten gemaakt en zijn hierdoor juist sterker geworden. Wees daarom niet bang om fouten te maken en sta jezelf ook toe om af en toe iets fout te doen. Dit hoort erbij!

Zorg voor regelmaat

Veel vrouwen met een postnatale depressie hebben geen duidelijk ritme meer. Ze liggen overdag in bed, zijn ’s nachts juist wakker en weten vaak niet eens meer welke dag het is. Een goed ritme is erg belangrijk. Sta daarom iedere dag rond dezelfde tijd op, eet op vaste tijden en ga ook weer rond dezelfde tijd naar bed. Een goed ritme helpt je om sneller van je postnatale depressie af te komen.

Ga iedere dag naar buiten

Voldoende beweging is erg belangrijk. Beweging helpt de depressieve gevoelens namelijk te verminderen. Ga daarom iedere dag even naar buiten, bijvoorbeeld om met de kinderwagen te wandelen. En wil je even alleen naar buiten? Vraag je partner dan om even op te passen en pak de fiets om een stukje te fietsen. Je voelt je hierna gegarandeerd beter, zeker als je iedere dag even naar buiten gaat om te bewegen.

Doe alleen dingen waar je je goed bij voelt

Veel jonge moeders voelen allerlei verplichtingen. Deze verplichtingen zorgen voor druk en dit is niet goed als je een postnatale depressie hebt. Daarom is het een must om alleen de dingen te doen waar jij je goed bij voelt. Wil een van je vriendinnen langskomen om naar de kleine te kijken, maar heb je hier echt geen zin in? Dan hoef je geen afspraak met haar te maken. Het is belangrijk om alleen te doen wat jij wil doen, niet wat een ander wil.

Tips voor de omgeving

Heeft iemand in jouw directe omgeving een postnatale depressie? Dan zijn er enkele dingen die jij kunt doen om de situatie te verbeteren. In onderstaande alinea’s geven we enkele belangrijke tips voor de omgeving.

Probeer de depressie niet weg te praten

Een depressie kun je niet wegpraten. Sterker nog, het wegpraten van depressieve gevoelens werkt averechts. Ook heeft het geen zin om iemand met een postnatale depressie op te vrolijken. Ook dit werkt niet en kan de depressieve gevoelens juist verergeren.

Bied een luisterend oor

Een vrouw met een postnatale depressie heeft een luisterend oor nodig. Ze wil haar verhaal kwijt en wil begrip voor de dingen die ze vertelt. Probeer geen adviezen te geven, maar luister simpelweg wat de jonge moeder te vertellen heeft. Door regelmatig met jou te praten zonder veroordeeld te worden en/of ongewild advies te krijgen, voelt ze zich een stuk beter.

Help met de klusjes in huis

Een jonge moeder met een postnatale depressie heeft het huishouden absoluut niet op de eerste plaats staan. Toch is het belangrijk dat ze in een schone en prettige omgeving kan leven met haar kindje. Daarom is het goed om haar te helpen met huishoudelijke klusjes in huis, zoals afwassen, schoonmaken en de was doen. Je zorgt op deze manier niet alleen voor een prettige omgeving, maar ontlast de jonge moeder bovendien.

Tel tot 10 als je de volle laag krijgt

Vrouwen met een postnatale depressie zijn vaak het hardst voor de mensen die ze het allerbelangrijkst vinden. Krijg je de volle laag? Tel dan tot 10 en besef je dat jij het doelwit bent omdat je het dichtst bij haar staat. Ga in ieder geval geen ruziemaken, want hier maak je de situatie niet bepaald beter op.

Stimuleer een huisartsbezoek

Veel jonge moeders met een postnatale depressie vinden het moeilijk om naar de huisarts te gaan. Niet alleen omdat ze geen energie hebben, maar ook omdat ze zich schamen voor hun gevoelens. Bovendien denken veel vrouwen dat het niets uithaalt om naar de dokter te gaan. Dit is absoluut niet waar. Het is dan ook erg belangrijk om een jonge moeder met postnatale depressie te stimuleren om de huisarts te bezoeken. Je kunt ook voorstellen om mee te gaan, als ze zich hier prettig bij voelt.