Wat zijn hormonen?
Hormonen zijn natuurlijke stoffen die door je lichaam worden gemaakt. Ze werken als boodschapperstoffen in het lichaam. Nadat ze in één deel van het lichaam zijn gemaakt, gaan ze naar andere delen van het lichaam waar ze vertellen hoe cellen en organen hun werk moeten doen. Bijvoorbeeld, insuline is een hormoon dat gemaakt wordt door de bètacellen in de alvleesklier. Het zorgt ervoor dat je steeds een goede hoeveelheid suiker in je bloed hebt.
Het hormoonstelsel, ook wel het endocriene systeem genoemd, is een netwerk van klieren en organen in het lichaam dat hormonen produceert. Verschillende klieren maken hormonen, waaronder de hypothalamus, de hypofyse, de pijnappelklier, de schildklier, de bijschildklieren, de bijnieren, de alvleesklier, de eierstokken en de teelballen.
Hormonen zijn als het communicatiesysteem van het lichaam. Ze brengen boodschappen over van een deel van het lichaam (de klier) om een ander deel van het lichaam (de doelcel) te vertellen iets belangrijks te doen.
Wetenschappers hebben tot nu toe meer dan 50 hormonen in het menselijk lichaam geïdentificeerd.
Hormonen hebben invloed op veel verschillende lichaamsprocessen, waaronder:
– Stofwisseling.
– Groei en ontwikkeling.
– Voortplanting.
– Seksuele gezondheid.
– Slaap-waakcyclus.
– Stemming.
Wat is DHEA?
Dehydroepiandrosteron (DHEA) is slechts één van deze belangrijke hormonen. Studies suggereren dat DHEA een direct verband kan hebben met cortisol, een van de belangrijkste stresshormonen. Lees hieronder meer over DHEA en zijn mogelijke verband met cortisol.
DHEA, of dehydroepiandrosterone, is een voorloper (precursor) hormoon, wat betekent dat het op zichzelf weinig biologische werking heeft, maar krachtige effecten heeft wanneer het wordt omgezet in andere hormonen zoals testosteron en oestradiol.
DHEA wordt geproduceerd uit cholesterol, voornamelijk door de buitenste laag van de bijnieren, bekend als de bijnierschors, hoewel het ook in kleine hoeveelheden wordt gemaakt door de testes en de eierstokken.
Het circuleert in het bloed, voornamelijk gebonden aan zwavel als De Hydro Epi Andosteron Sulfaat, afgekort als DHEA-sulfaat of DHEA-S, dat voorkomt dat het hormoon wordt afgebroken.
Bij vrouwen is DHEA een belangrijke bron van oestrogenen in het lichaam – het levert ongeveer 75% van de oestrogenen vóór de menopauze, en 100% van de oestrogenen in het lichaam na de menopauze.
Hoe wordt DHEA in het menselijk lichaam geproduceerd ?
DHEA wordt bij mensen geproduceerd door de bijnier en wordt opgenomen door verschillende weefsels, waaronder de hersenen, de lever, de nieren en de geslachtsklieren, waar het wordt omgezet in 5-androstene-3β,17β-diol, 4-androstene-3,17-dione, testosteron, oestrogeen en andere biologisch actieve steroïden, afhankelijk van het weefsel.
De productie van DHEA neemt toe vanaf een jaar of negen, tien, piekt in de twintiger jaren en neemt geleidelijk af tot op hoge leeftijd. DHEA wordt ook in kleine hoeveelheden door de hersenen geproduceerd, hoewel de precieze rol ervan daar niet duidelijk is.
Het lichaam gebruikt een uniek mechanisme dat bekend staat als negatieve feedback om de productie van DHEA te controleren. Negatieve feedback vertelt je hersenen dat zodra de DHEA-waardes in je lichaam dalen, het mechanisme wordt “ingeschakeld” en begint meer van het hormoon te produceren. Zodra de DHEA- waardes beginnen te stijgen, wordt negatieve feedback “uitgeschakeld”.
Wat is de functie van DHEA in het menselijk lichaam?
Het lichaam gebruikt DHEA om androgenen en oestrogenen te maken, de mannelijke en vrouwelijke geslachtshormonen. De DHEA-waardes bereiken een piek op ongeveer 25-jarige leeftijd en dalen daarna gestaag naarmate men ouder wordt.
Wetenschappers weten niet alles wat DHEA doet. Maar ze weten wel dat het functioneert als voorloper van mannelijke en vrouwelijke geslachtshormonen, waaronder testosteron en oestrogeen.
De effecten ervan kunnen worden gestuurd door de werking van testosteron en oestrogeen nadat deze omzetting heeft plaatsgevonden, maar ook door DHEA zelf.
Wat is bijnieruitputting?
‘Bijnieruitputting’ is een term die door alternatieve gezondheid behandelaars wordt gebruikt om te verklaren waarom sommige mensen zich voortdurend moe voelen. Het is echter geen erkende medische diagnose. De theorie kwam voor het eerst van een chiropractor in 1998. Er is echter geen wetenschappelijk bewijs dat deze aandoening bestaat.
Sommige mensen geloven dat wanneer de bijnieren overbelast zijn door blootstelling aan stressvolle situaties, ze niet genoeg hormonen, waaronder DHEA, aanmaken.
Helaas leidt bijnieruitputting en de hogere cortisolbehoefte ertoe dat je bijnieren minder DHEA aanmaken, een voorloper van je geslachtshormonen. Dus, terwijl de natuurlijke afname van DHEA normaal is bij het ouder worden, kunnen mensen met bijnieruitputting een duidelijke afname zien in de productie ervan als gevolg van stress.
Al enige tijd wordt onderzocht of DHEA supplementen, die zorgen voor meer aanmaak van dit hormoon, je energieniveau kunnen ondersteunen en ook kunnen helpen bij het omgaan met stress.
Wat is Cortisol?
Net als DHEA, is cortisol een steroïde hormoon dat van nature wordt geproduceerd in je bijnierschors. De cortisolproductie door de bijnieren wordt geregeld door de hypofyse. De meeste cellen in het lichaam hebben cortisol receptoren.
De productie van cortisol in de bijnierschors wordt door de hypofyse door middel van het adrenocorticotroop hormoon (ACTH) en door de hypothalamus door middel van de corticotropin-releasing hormone (CRH) gestimuleerd. Deze as noemt men ook wel de hypothalamus-hypofyse-bijnier-as.
Cortisol speelt vooral een rol in je stressrespons, daarom wordt het ook wel het “stresshormoon” genoemd. In tijden van crisis of stress geeft je bijnier cortisol af, waardoor je hartslag, bloedsuikerspiegel, bloeddruk, ademhaling en spierspanning toenemen.
Dit is bekend als de vecht-of-vluchtreactie, een reflex die als automatisch verdedigingsmechanisme bij mensen en dieren optreedt als er acuut gevaar dreigt. De reactie begint met acute hevige angst en stress. Cortisol schakelt ook systemen uit die in tijden van crisis niet nodig zijn, zoals het spijsverteringsstelsel en het voortplantingssysteem.
Hoewel cortisol een integrale rol speelt bij stress, wat op zich noodzakelijk en belangrijk is, speelt dit hormoon ook een functie in tal van andere systemen. Het is essentieel voor het beheer van de stofwisseling, de bloedsuikerspiegel, het circadiaan ritme (slaap-waakritme of slaapcyclus), de immuunrespons en ontstekingen.
Als er echter te veel cortisol aanwezig is of in een negatieve context optreedt, kan dat verschillende problemen opleveren. Een te hoog cortisol kan leiden tot effecten als spijsverteringsproblemen, concentratieproblemen, verminderd geheugen, hoofdpijn, hartkwalen, depressie, angst, slaapproblemen en zelfs gewichtstoename. Bij vrouwen kan het ook gevolgen hebben voor de menstruatiecyclus en het libido. In ernstige gevallen kan de overproductie van cortisol leiden tot een aandoening die “syndroom van Cushing” wordt genoemd.
Het verband tussen DHEA en stress
DHEA en cortisol zijn de meest voorkomende hormonen die door de bijnieren worden afgegeven, en beide spelen een rol in de stressrespons.
Waar cortisol het hormoon is dat hartslag en ademhaling versnelt, werkt DHEA tegenovergesteld. In wezen dempt DHEA de effecten van cortisol gedeeltelijk. Onderzoek naar stress geeft aan dat inzicht in de DHEA-cortisol verhouding de sleutel kan zijn om te begrijpen hoe we op stress reageren.
Studies geven aan dat een hogere verhouding tussen DHEA en cortisol (d.w.z. hogere DHEA waardes dan cortisol waardes) je helpt beter met stress om te gaan, terwijl een lagere verhouding tussen DHEA en cortisol je kwetsbaarder kan maken voor de effecten van stress.
Een goede balans tussen cortisol en DHEA is dan ook van belang, wat vooral noodzakelijk is indien het compensatievermogen in de bijnierschors in deze is aangetast, waardoor er te weinig DHEA wordt aangemaakt om tot een juiste verhouding tussen beide hormonen te komen.
Je DHEA-Cortisol-verhouding in evenwicht houden
Hoewel DHEA hier de gunstigste van de twee hormonen is, is de sleutel vooral het handhaven van een evenwichtige verhouding. Lage of hoge DHEA waardes worden vaker in verband gebracht met onderliggende gezondheidsaandoeningen, zoals tumoren op specifieke klieren.
De andere kant van de vergelijking is cortisol, dat meestal wat gemakkelijker te beheersen is. Veel hiervan komt neer op het beter omgaan met stress. Wil je cortisol verlagen, dan is het belangrijk om stressmanagement technieken te ontwikkelen die lichaam en geest ontspannen. Dit kan inhouden:
– Ademhalingsoefeningen
– Meditatie
– Yoga
– Wandelen
– Mindfulness
– Een massage
– Naar de sauna
– Even in de zon
– Lezen
– Creatief bezig zijn
– Een goede nachtrust
– Luisteren naar je favoriete muziek
Een van de beste manieren om je stress-level onder controle te houden is regelmatige lichaamsbeweging. De meeste deskundigen adviseren ongeveer 30 minuten lichaamsbeweging op de meeste dagen van de week. Zoek een activiteit en die plezierig en vol te houden is, maar toch uitdagend.
DHEA en cortisol zijn twee belangrijke hormonen. Als veranderingen in levensstijl niet genoeg zijn en je vermoedt hormonale problemen, kan het de moeite waard zijn om je waarden te testen met een Hormonen Plus speekseltest. Deze test meet cortisol, DHEA, oestradiol en vrij testosteron, die allemaal invloed kunnen hebben op je stemming, energie, spiermassa, gewicht en libido.
